KI Bolu Órgaun Komunikasaun Sosiál Ba Rejistu

MEDIAONETIMOR-Atu halo tuir lei komunikasaun sosial artigu 28, lei nú 5/2014 maka Konsellu Imprensa (KI) hakarak bolu Órgaun no Meiu Komunikasaun Sosiál sira iha Timor-Leste (TL) atu mai halo rejistu administrativa.

“Husu ba orgaun komunikasaun sosial sira atu bele rejistu iha KI tuir lei haruka,” dehan Prezidente KI, Virgilio da Silva Guterres liu husi komunikadu imprensa ne’ebé Media One Timor simu hafoin remata konferensia imprensa iha Salaun KI, foin lalais ne’e.

Lei komunikasaun sosial

Artigu 28

Rejistu

1. Órgaun no meiu komunikasaun sosial sira tenke halo rejistu ida ba-iha Konsellu Imprensa.
2. Rejistu ne’e medida mak administrativa, la’os nu’udar aktu autorizasaun nian.
3. Konsellu Imprensa estabelese elementu sira ne’ebé tenke temi iha rejistu.
4. Rejistu ne’e konsellu Imprensa sei haruka publika iha Jornal Republika. 

Nune’e hateten Virgilio, rejistu ne’e nu’udar kompetensia KI nian ne’ebé tahu ona iha Lei Komunikasaun Sosial;

Artigu 44

Kompetensia

Sai nu’udar knar sira Konsellu Imprensa nian hanesan:

1. Promove liberdade espresaun no imprensa nian no indepenedensia meiu komunikasaun sosial nian sira husi influénsia ema se de’it, grupu ka interese politiku no ekonómiku;
2. Aprova no superviviziona atu órgaun komunikasaun sosial no jornalista sira kumpri Kódiku Étika nian;
3. Hala’o podér disiplinar kona-ba jornalista sira, tuir regulamentu rasik, ne’ebé aprova husi Konsellu Imprensa, ho ninia infrasaun sira, ne’ebé korresponde ho sansaun sira no prosesu disiplinar;
4. Fó, halo foun, tahan no hasai tiha titulu pfofesionál jornalista nian;
5. Halo rejistu no promove publikasaun iha Jornal da República órgaun no meiu komunikasaun sosial nian sira.
6. Mantein atualizadu nafatin baze dadus ida empreza sira komunikasaun sosial nian, organizasaun jornalista sira nian no jornalista sira ne’ebé mak hala’o hela sira nia knar.
7. Sai árbitru, mediadór no resolve problema sira ne’ebé mosu tanba rezultadu husi atividade jornalistika, ba-iha relasaun entre sidadaun sira, organizasaun sira, órgaun Estadu no órgaun sira komunikasaun sosiál nian.
8. Fó pareser bainhira Tribunál konsidera katak presiza dunik opiniaun espesiál husi Konsellu Imprensa atu hodi rezolve litijiu sira ne’ebé mosu hosi atividade jornalistika;
9. Promove diálogu entre operadór sira komunikasaun sosial nian, sosiedade no órgaun sira Estadu nian;
10. Apoia organizasaun jornalista sira nian ba-iha dezenvolvimentu kompetensia professional, téknika no intelektuál jornalista sira nian.

Tamba ne’e aproveita komunikadu imprensa ne’e Virgilio dehan, KI hakarak anunsia ba órgaun no Meiu Komunikasaun Sosial sira kondisaun hirak ne’ebé presiza prepara ba rejistrasaun ida ne’e, mak hanesan:

1. Sei prense formulariu ne’ebé mak prepara ona.
2. Dokumentus sira ne’ebe presiza anexa ho formulariu rejistu nian mak hanesan:
3. Estatutu organizasaun
4. Mapa Organizasaun (sede)
5. Estrutura Organizasaun
6. Sertidaun rejistu komersial
7. Sertifikadu Lisensa Komersial
8. Estatutu Editorial
9. Organograma Konsellu Redasaun

Iha intervista Prezidente KI, Virgilio hatutan tan, bazeia ba kode étika rejistu ne’e sei nakloke. Laiha limite. Ba media sira hotu no liu-liu ba media ne’ebé mak públiku hanesan iha statutu editorial sira ne’e tenke rejista.

“Hau hakarak hateten katak KI sei la obriga órgaun komunikasaun Sosial sira tenke mai rejista. Maibé buat ne’ebé KI fo sai, tamba lei mak haruka hotu-hotu mai rejista. Ne’ebé sei la rejista, mesmu ke lahetan sansaun,” katak Virgilio hodi hatutan.

Maibe nia konsikuensia mak bainhira iha reklamasaun hosi públiku kona-ba mídia nia lalaok ne’ebé la tuir kode etika nian mak KI sei iha difikuldade atu halo atuasaun ba protesaun.(Reportájem Jose Samuel/Suzana Cardoso)