MEDIAONETIMOR-Hakarak lao tuir Konstituisaun Repúblika Demokratika Timor-Leste (RDTL) ne’ebé nu’udar mata dalan ba hotu-hotu iha nasaun demokrasia, menoria maka submete ba maioria. Maibé, obriga hodi kontra ne’e ditadura.
“Ami opozisaun kontra tanba tenke lao tuir prinsipiu nasaun demokrasia. Katak, konstituisaun tenki lao tuir dalan ne’ebé lós. Signifika, menoria tenke submete ba maioria. Maibé, kuandu obriga para maioria mak submete ba menoria ne’e ditadura ona. Ne’e labele.”
Hateten Prezidente Bankada CNRT, Deputadu Arão Noe ba jornalista iha uma fukun Parlamentu Nasionál (PN) hodi hatan konaba rajaun rejeita programa VII Governu Konstituisionál.
Nia esplika liutan, presiza hotu-hotu intrepreta didiak katak Bloku Aliansa Maioria Parlamentar (BAMP) la-kontra programa VII Governu Konstituisionál. Maibé, hakarak konstituisaun ne’e tenke tau lolós. Katak menoria tenke submete ba maioria.
Arão hateten, desde tinan 2007 governasaun CNRT halo ona buat barak. Ida hosi ne’e, maka programa eletrisidade to’o ona iha aldeia sira. Iha momentu ne’eba bankada opozisaun Fretilin kontra programa eletrisidade hodi dehan laiha programa, planu no gasta osan deit. Sei la-lori retornu mai estadu.
Maibé hatutan Arão, programa CNRT nian ne’e diak maka VII Governu mai planeada atu kaer kontinua. Katak inisiativa programa anterior diak. Partidu hotu-hotu moris iha interese ba povu nia moris. Iha programa atu hadia povu nia moris. Hanesan; be’e mós, estrada, eletresidade no fo moris diak ba povu.
Nune’e katak Arão, husu atu labele halo konotasaun ida katak so partidu VII Governu nian mak hakarak hadia povu nia moris. Hosi bankada oposisaun laiha. Ne’e sala. Ne’e CNRT kontra total. Durante tinan 10 CNRT halo buat barak ona. Agora povu senti.
“Programa ba terseira idade. Bolsa da mãe. Bolsu estudu. Estrada, elstresidade, be’e mos. No buat seluktan. Buat sira lao dau-daun ne’e programa ne’ebé mak CNRT halo tiha ona. Tamba ne’e maka labele iha konotasaun interpretasun katak bankada opozisaun sira ne’e lakohi povu nia moris diak. Ne’e sala bo’ot,” tenik Arão.
Hatutan Arão saida mak CNRT kontra iha PN atu bazeia deit ba konstituisaun. Timor Leste pais demokratiku. Ne’e hatudu katak menoria tenke submete ba maioria. Se maioria mak submete ba menoria, ne’e ditadura ona. Ne’e labele akontese. CNRT kontra total ditadura.
Reformula Programa Detalhamente
Hosi parte seluk Fretilin ne’ebé kaer ukun iha VII Governu menoria hamutuk ho Partidu Demokratiku (PD) la-preokupa ho ezizensia partidu opozisaun nian kona-ba formasaun Governu ne’ebé la-representatif. Maibé, kontinua fo prioridade ba programa ne’ebé sumba ona iha deskusaun dahuluk.
Liu hosi reuniaun regular Konsellu Ministru, VII Governu Konstitusionál halo ona reformula programa ho detalladamente tuir ejijensia ne’ebé deputadu sira husu antes atu aprezenta ba daruak nian.
“Iha reformula programa governu, hahu hanoin kona-ba orsamentu ratifikativu atu bele hatama simutaniamente ho programa governu,” hateten Secretariu Estadu do Konsellu Ministru no Komunikasaun sosial, Matias Freitas Boavida hafoin remata enkontru iha Palasiu Governu, Quinta, (25/10/2017).
Tamba hatutan Matias, ezijensia rai laran mak presiza halo orsamentu ratifikativu hodi hatan nesesidade ne’ebé mak estadu presiza. Katak, tenke iha orsamentu urijensia para hatan ba situasaun atuál ne’ebé dau-daun ne’e estadu hein hela.
Kona-ba programa nian tenik Matias, governu sei reformula hatama ba dadus husi ministeriu hot-hotu ne’ebé iha, para justifika programa ne’ebé mak governu hatama ba. Iha tékniku nian, husi ministeriu ida-idak aprezenta ninian atu bele hatan ba ejijensia deputadu sira nian iha debate dahuluk.(Reportájem Dionisio da Cruz/Aderito Ximenes)
Ita nia komentariu konaba post ne'e.