• Tetun
  • Bahasa Indonesia
  • English
  • Português
  • Login
No Result
View All Result
Media ONE Timor
Domingo, 1 Juñu 2025
  • Veranda
  • Arte
    PR Horta: Pura Giri Natha Taibessi Sei Sai Fatin Turizmu ‘Bali-Dili’

    PR Horta: Pura Giri Natha Taibessi Sei Sai Fatin Turizmu ‘Bali-Dili’

  • Desportu
    MJDAK Sei Aloka U$200,022.55 ba Transmisaun Jogu CPLP

    MJDAK Sei Aloka U$200,022.55 ba Transmisaun Jogu CPLP

    Drag Bike Hamutuk Klase 14 Halai Taru Motor Iha Oekusi

    Drag Bike Hamutuk Klase 14 Halai Taru Motor Iha Oekusi

    Delegasaun Asian Games Na’in 56 Kumprimenta PR Horta

    Delegasaun Asian Games Na’in 56 Kumprimenta PR Horta

    SEJD Atribui Sertifikadu Apresiasaun Ba Media Na’in no Jornalista

    SEJD Atribui Sertifikadu Apresiasaun Ba Media Na’in no Jornalista

  • Edukasaun
    Media 16 Partisipa Formasaun Kona-ba Kuidadu an Iha Espasu Online

    Media 16 Partisipa Formasaun Kona-ba Kuidadu an Iha Espasu Online

    Impaktu Husi Mudansa Klimatika,  Oxfam Apoiu AJTL Hala’o Atividade Jornalistiku

    Impaktu Husi Mudansa Klimatika, Oxfam Apoiu AJTL Hala’o Atividade Jornalistiku

    Antes Ezame Finál, UNTL Fahe Ona Buletin Rejistrasaun

    Antes Ezame Finál, UNTL Fahe Ona Buletin Rejistrasaun

    Reinu Unido Sei Loke Embaixada Britanika Permanente

    Reinu Unido Sei Loke Embaixada Britanika Permanente

  • Ekonomia
    Timoroan 400 Tuir Formasaun Emprendedorizmu

    Timoroan 400 Tuir Formasaun Emprendedorizmu

    Diversifikasaun Ekonomia – Kriasaun Empregu, Prioridade Ba SECoop

    Diversifikasaun Ekonomia – Kriasaun Empregu, Prioridade Ba SECoop

    Pesti Estraga Batar Iha Sakato, SRAPPF RAEOA La Simu Pedidu Eskrita

    Pesti Estraga Batar Iha Sakato, SRAPPF RAEOA La Simu Pedidu Eskrita

    Kontenti Ho Konservasaun Bee, Komunidade Agradese Ba Tilofe

    Kontenti Ho Konservasaun Bee, Komunidade Agradese Ba Tilofe

  • Justisa
    Kontribui Rekonsiliasaun Nasionál, Valoriza Pasadu Moruk Masakre Santa Krus

    Kontribui Rekonsiliasaun Nasionál, Valoriza Pasadu Moruk Masakre Santa Krus

    Kazu Barak Kona-ba Disputa Rai,  Realiza Sensibilizasaun  Dekretu Lei

    Kazu Barak Kona-ba Disputa Rai, Realiza Sensibilizasaun Dekretu Lei

    Ahi Sunu Mutuk Bis  Babadok Express

    Ahi Sunu Mutuk Bis Babadok Express

    APC Rejistu Ahi Han Uma 32, Na’in 2 Kanek-Na’in Ida Lakon Vida

    APC Rejistu Ahi Han Uma 32, Na’in 2 Kanek-Na’in Ida Lakon Vida

  • Mundu
    Breaking News: PM Anwar Deklara TL Nia Adesaun ASEAN

    Breaking News: PM Anwar Deklara TL Nia Adesaun ASEAN

    Matadalan Foun Ba ASEAN,  PM Xanana Aprezenta

    Matadalan Foun Ba ASEAN, PM Xanana Aprezenta

    PR Ramos Horta-PM Xanana Kumprimenta Sultan Hassanal Liu Husi Secoms

    PR Ramos Horta-PM Xanana Kumprimenta Sultan Hassanal Liu Husi Secoms

    Subida Nível Tasi Halakon Illa Kiik Balun, PM Xanana Husu SIDS Unidu

    Subida Nível Tasi Halakon Illa Kiik Balun, PM Xanana Husu SIDS Unidu

  • Munisipiu
    KI Realiza Sorumutuk Ho Jornalista Destakadu iha RAEOA

    KI Realiza Sorumutuk Ho Jornalista Destakadu iha RAEOA

    Ahi Han Uma 12 Iha Oekusi no Na’in Rua Kanek

    Ahi Han Uma 12 Iha Oekusi no Na’in Rua Kanek

    Komunidade Iha Munisipiu 7, Kona Dezastre Naturais

    Komunidade Iha Munisipiu 7, Kona Dezastre Naturais

    Sabadu Aleluia Sarani Tenke Halo Reflesaun

    Sabadu Aleluia Sarani Tenke Halo Reflesaun

  • Notisias
    Partisipa Simeira ASEAN, Malázia Simu PM Xanana Ho Guarda de Onra

    Partisipa Simeira ASEAN, Malázia Simu PM Xanana Ho Guarda de Onra

    Nasaun 50 Partisipa Seminariu ONU C24 Iha Timor-Leste

    Nasaun 50 Partisipa Seminariu ONU C24 Iha Timor-Leste

    “Obrigadu Maun Boot Xanana”, Mensajen Ikus Hosi Amu Maubere

    “Obrigadu Maun Boot Xanana”, Mensajen Ikus Hosi Amu Maubere

    Veteranu Dudu Fila Hikas Ba Aman Maromak Nia Kadunan Santu

    Veteranu Dudu Fila Hikas Ba Aman Maromak Nia Kadunan Santu

  • Opiniaun
    Gembala Terakhir Di Hari Paskah

    Bibi-Atan Ikus Iha Loron Páskua

    Demokrasia Iha Odamatan ‘Government Of The People No Government By The People’

    Demokrasia Iha Odamatan ‘Government Of The People No Government By The People’

    KONFLITU ISRAELO-PALESTINO HUSI PRESPETIVA TIMOR-LESTE NO TIMOR-OAN SIRA

    KONFLITU ISRAELO-PALESTINO HUSI PRESPETIVA TIMOR-LESTE NO TIMOR-OAN SIRA

    Observasaun no Analiza ba Orsamentu Jerál Estadu 2025 (Setór Agrikultura kontinua la sai Prioridade)

    Observasaun no Analiza ba Orsamentu Jerál Estadu 2025 (Setór Agrikultura kontinua la sai Prioridade)

  • Politika
    Kansela Konstrusaun Estrada Alas, Juventude no Estudante Lamenta

    Kansela Konstrusaun Estrada Alas, Juventude no Estudante Lamenta

    PR Horta Husu Halo Remodelasaun,  PM Xanana Mantein To’o Tinan 2028

    PR Horta Husu Halo Remodelasaun, PM Xanana Mantein To’o Tinan 2028

    Kestiona Kapasidade Lú Olo-Marii Alkatiri, Militante Fretilin Hato’o Petisaun

    Kestiona Kapasidade Lú Olo-Marii Alkatiri, Militante Fretilin Hato’o Petisaun

    TL Sai  Observador Iha Enkontru Entre Ministru Defeza ASEAN

    TL Sai Observador Iha Enkontru Entre Ministru Defeza ASEAN

  • Saude
    Salvaguarda Ai-moruk no Vasina Krítiku,  Transformasaun Verde Pasífiku Hetan Lansa

    Salvaguarda Ai-moruk no Vasina Krítiku, Transformasaun Verde Pasífiku Hetan Lansa

    Fornese Ai-han Nutritivu,  Hamenus Malnutrisaun

    Fornese Ai-han Nutritivu, Hamenus Malnutrisaun

    Maioria Inan Isin Rua Partus Iha Uma, Komunidade Lamenta Estrada Aat

    Maioria Inan Isin Rua Partus Iha Uma, Komunidade Lamenta Estrada Aat

    Konsulta Popular Lori Marciana  Ba Sofrementu Fiziku

    Konsulta Popular Lori Marciana Ba Sofrementu Fiziku

  • Veranda
  • Arte
    PR Horta: Pura Giri Natha Taibessi Sei Sai Fatin Turizmu ‘Bali-Dili’

    PR Horta: Pura Giri Natha Taibessi Sei Sai Fatin Turizmu ‘Bali-Dili’

  • Desportu
    MJDAK Sei Aloka U$200,022.55 ba Transmisaun Jogu CPLP

    MJDAK Sei Aloka U$200,022.55 ba Transmisaun Jogu CPLP

    Drag Bike Hamutuk Klase 14 Halai Taru Motor Iha Oekusi

    Drag Bike Hamutuk Klase 14 Halai Taru Motor Iha Oekusi

    Delegasaun Asian Games Na’in 56 Kumprimenta PR Horta

    Delegasaun Asian Games Na’in 56 Kumprimenta PR Horta

    SEJD Atribui Sertifikadu Apresiasaun Ba Media Na’in no Jornalista

    SEJD Atribui Sertifikadu Apresiasaun Ba Media Na’in no Jornalista

  • Edukasaun
    Media 16 Partisipa Formasaun Kona-ba Kuidadu an Iha Espasu Online

    Media 16 Partisipa Formasaun Kona-ba Kuidadu an Iha Espasu Online

    Impaktu Husi Mudansa Klimatika,  Oxfam Apoiu AJTL Hala’o Atividade Jornalistiku

    Impaktu Husi Mudansa Klimatika, Oxfam Apoiu AJTL Hala’o Atividade Jornalistiku

    Antes Ezame Finál, UNTL Fahe Ona Buletin Rejistrasaun

    Antes Ezame Finál, UNTL Fahe Ona Buletin Rejistrasaun

    Reinu Unido Sei Loke Embaixada Britanika Permanente

    Reinu Unido Sei Loke Embaixada Britanika Permanente

  • Ekonomia
    Timoroan 400 Tuir Formasaun Emprendedorizmu

    Timoroan 400 Tuir Formasaun Emprendedorizmu

    Diversifikasaun Ekonomia – Kriasaun Empregu, Prioridade Ba SECoop

    Diversifikasaun Ekonomia – Kriasaun Empregu, Prioridade Ba SECoop

    Pesti Estraga Batar Iha Sakato, SRAPPF RAEOA La Simu Pedidu Eskrita

    Pesti Estraga Batar Iha Sakato, SRAPPF RAEOA La Simu Pedidu Eskrita

    Kontenti Ho Konservasaun Bee, Komunidade Agradese Ba Tilofe

    Kontenti Ho Konservasaun Bee, Komunidade Agradese Ba Tilofe

  • Justisa
    Kontribui Rekonsiliasaun Nasionál, Valoriza Pasadu Moruk Masakre Santa Krus

    Kontribui Rekonsiliasaun Nasionál, Valoriza Pasadu Moruk Masakre Santa Krus

    Kazu Barak Kona-ba Disputa Rai,  Realiza Sensibilizasaun  Dekretu Lei

    Kazu Barak Kona-ba Disputa Rai, Realiza Sensibilizasaun Dekretu Lei

    Ahi Sunu Mutuk Bis  Babadok Express

    Ahi Sunu Mutuk Bis Babadok Express

    APC Rejistu Ahi Han Uma 32, Na’in 2 Kanek-Na’in Ida Lakon Vida

    APC Rejistu Ahi Han Uma 32, Na’in 2 Kanek-Na’in Ida Lakon Vida

  • Mundu
    Breaking News: PM Anwar Deklara TL Nia Adesaun ASEAN

    Breaking News: PM Anwar Deklara TL Nia Adesaun ASEAN

    Matadalan Foun Ba ASEAN,  PM Xanana Aprezenta

    Matadalan Foun Ba ASEAN, PM Xanana Aprezenta

    PR Ramos Horta-PM Xanana Kumprimenta Sultan Hassanal Liu Husi Secoms

    PR Ramos Horta-PM Xanana Kumprimenta Sultan Hassanal Liu Husi Secoms

    Subida Nível Tasi Halakon Illa Kiik Balun, PM Xanana Husu SIDS Unidu

    Subida Nível Tasi Halakon Illa Kiik Balun, PM Xanana Husu SIDS Unidu

  • Munisipiu
    KI Realiza Sorumutuk Ho Jornalista Destakadu iha RAEOA

    KI Realiza Sorumutuk Ho Jornalista Destakadu iha RAEOA

    Ahi Han Uma 12 Iha Oekusi no Na’in Rua Kanek

    Ahi Han Uma 12 Iha Oekusi no Na’in Rua Kanek

    Komunidade Iha Munisipiu 7, Kona Dezastre Naturais

    Komunidade Iha Munisipiu 7, Kona Dezastre Naturais

    Sabadu Aleluia Sarani Tenke Halo Reflesaun

    Sabadu Aleluia Sarani Tenke Halo Reflesaun

  • Notisias
    Partisipa Simeira ASEAN, Malázia Simu PM Xanana Ho Guarda de Onra

    Partisipa Simeira ASEAN, Malázia Simu PM Xanana Ho Guarda de Onra

    Nasaun 50 Partisipa Seminariu ONU C24 Iha Timor-Leste

    Nasaun 50 Partisipa Seminariu ONU C24 Iha Timor-Leste

    “Obrigadu Maun Boot Xanana”, Mensajen Ikus Hosi Amu Maubere

    “Obrigadu Maun Boot Xanana”, Mensajen Ikus Hosi Amu Maubere

    Veteranu Dudu Fila Hikas Ba Aman Maromak Nia Kadunan Santu

    Veteranu Dudu Fila Hikas Ba Aman Maromak Nia Kadunan Santu

  • Opiniaun
    Gembala Terakhir Di Hari Paskah

    Bibi-Atan Ikus Iha Loron Páskua

    Demokrasia Iha Odamatan ‘Government Of The People No Government By The People’

    Demokrasia Iha Odamatan ‘Government Of The People No Government By The People’

    KONFLITU ISRAELO-PALESTINO HUSI PRESPETIVA TIMOR-LESTE NO TIMOR-OAN SIRA

    KONFLITU ISRAELO-PALESTINO HUSI PRESPETIVA TIMOR-LESTE NO TIMOR-OAN SIRA

    Observasaun no Analiza ba Orsamentu Jerál Estadu 2025 (Setór Agrikultura kontinua la sai Prioridade)

    Observasaun no Analiza ba Orsamentu Jerál Estadu 2025 (Setór Agrikultura kontinua la sai Prioridade)

  • Politika
    Kansela Konstrusaun Estrada Alas, Juventude no Estudante Lamenta

    Kansela Konstrusaun Estrada Alas, Juventude no Estudante Lamenta

    PR Horta Husu Halo Remodelasaun,  PM Xanana Mantein To’o Tinan 2028

    PR Horta Husu Halo Remodelasaun, PM Xanana Mantein To’o Tinan 2028

    Kestiona Kapasidade Lú Olo-Marii Alkatiri, Militante Fretilin Hato’o Petisaun

    Kestiona Kapasidade Lú Olo-Marii Alkatiri, Militante Fretilin Hato’o Petisaun

    TL Sai  Observador Iha Enkontru Entre Ministru Defeza ASEAN

    TL Sai Observador Iha Enkontru Entre Ministru Defeza ASEAN

  • Saude
    Salvaguarda Ai-moruk no Vasina Krítiku,  Transformasaun Verde Pasífiku Hetan Lansa

    Salvaguarda Ai-moruk no Vasina Krítiku, Transformasaun Verde Pasífiku Hetan Lansa

    Fornese Ai-han Nutritivu,  Hamenus Malnutrisaun

    Fornese Ai-han Nutritivu, Hamenus Malnutrisaun

    Maioria Inan Isin Rua Partus Iha Uma, Komunidade Lamenta Estrada Aat

    Maioria Inan Isin Rua Partus Iha Uma, Komunidade Lamenta Estrada Aat

    Konsulta Popular Lori Marciana  Ba Sofrementu Fiziku

    Konsulta Popular Lori Marciana Ba Sofrementu Fiziku

No Result
View All Result
Media ONE Timor
No Result
View All Result
Home Opiniaun

OPINIAUN: “SE MAK CARDEAL” Evolução Histórica e natureza Jurídica “CARDEAL”

Iha Amu Papa nia sorin atu serbi Igreja Universal

husi Suzana Cardoso
07/09/2022
iha Opiniaun
0
OPINIAUN: “SE MAK CARDEAL” Evolução Histórica e natureza Jurídica “CARDEAL”

Hakerek Na’in Pe. Deonisio F.D.G Soares, Lic. Direito Canónico iha Pontifícia Universidade Urbaniana Roma

524
SHARES
699
VIEWS
Fahe iha FacebookFahe iha TwitterFahe iha WhatsApp

Hakerek Na’in Pe. Deonisio F.D.G Soares, Lic. Direito Canónico iha Pontifícia Universidade Urbaniana Roma/Fontes Código Direito Canónico, Vatican news e osservatorio romano

Privilégio boot ba ita Timor tamba pela primeira vez ita iha ona Primeiro Cardeal Timorense autóctone ne’ebé sei hola parte iha colégio cardinalício no iha Curia Romana (senado do Papa). Ita hotu nia parabéns no orgulho ba Dom Virgílio do Carmo da Silva, SDB, Arcebispo da Arquidiocese de Dili tamba iha dia 29 de Maio de 2022 iha loron nebe ita celebra solenidade Jesus sa’e ba Lalehan, iha momento ne’e mos durante Ângelus dominical iha praça São Pedro Vaticano, Amu Papa Francisco anuncia Cardeal foun hamutuk 21 inclui ita nia Arcebispo de Dili. Entre Cardeal 21 ne’e iha 16 mak idade menos de oitenta, portanto sira ne’e mak cardeal eleitores ba eventual conclave. Cardeal foun hirak nebe anunciado, sei realiza consistório iha dia 27 de Agosto de 2022. Iha história Uma Creda, iha Amu Papa Francisco nia pontificado, sempre mosu novidades sira, novidades nebe mosu iha tinan ida ne’e mak, Amu Papa hakarak associa Bispo sira iha mundo hola parte mos iha Colégio cardiais. Número cardeal iha tinan ida ne’e (27 de Agosto de 2022) Uma Creda universal iha cardeal hamutuk 229 husi número refere 132 mak cardeal eleitores katak cardeal hirak nebe iha voz ativa wainhira mosu evento conclave ruma.

Cardeal hirak nebe Amu Papa anuncia ona sira nia naran, durante cerimónia consistório iha dia (27 de Agosto de 2022) sei fo ba sira cadeli cardinalício no Cardeal foun sira sei halo sira nia juramento no coloca barrete (chapeu com 3 ou 4 pontas) iha sira nia ulun, chapéu (barrete) refere hola parte iha

vestimenta litúrgica nudarsinal de dignidade cardinalato ho nia significado hala’o missão Jesus Cristo nian ho coragem no barani fakar nia ran hodi tane nafatin fe cristão no doutrina sira. Amu Papa mos sei haraik ba sira ida idak titolo cardeal no hahu iha momento ne’e mak Cardeal sira ita sei bolu ho título apelativo Sua Eminência Reverendíssima.

Husi Ponto de vista geográfico, Cardeais sira nebe ih amai husi continente:

Cardeal Europa ho total 107 (husi número refere 54 eleitores)

Cardeal Americano ho total 60 cardeais (husi número refere 38 eleitores)

Cardeal Asia ho total 30 (husi número refere 20 eleitores)

Cardeal Africano ho total 27 (husi número refere 17 eleitores)

Cardeal Oceânia hamutuk nain 5 (husi número refere 3 eleitores).

 

Etimologia e evolução Histórica

Liafuan cardeal ne’e mai husi lian latim “Cardo” ho lian português karik hanaran

“cerneira” nebe sai hanesan centro ba rotação ou sai hanesan ponto central ba acordo ida.

Origem histórica husi Colégio cardinalício hahu kedas ho clero sira iha comunidade crista primitiva iha Roma. Iha fim do primeiro seculo, nailulik no diácono sira iha momento neba mak ajuda Amu Papa iha Nia ministério episcopal liliu fo assistência particular ba atividade caritativa. Iha Papa Cleto (76-79) nia tempo, hahu hili clero 25 hodi hala’o serviço pastoral iha cidadeRoma. Ba sira ida idak fo confiança circunscrição territorial atu sira bele fo assistência. Hahu husi momento neba mak mosu primeira paroquia Urbe (Cidade). Sucessivamente, Papa Fabiano (236- 250) organiza diak liu tan serviço diácono sira nian, hodi fahe cidade Roma ba região 14 no fo fiar ba sira cada região hodi halo assistência serviço pastoral no caritativa.

Wainhira número cristão hahu aumeta ba bebeik iha Roma, nailulik no diácono sira precisa

tan nailulik no diácono seluk atu ajuda sira (auxiliar). Hahu husi neba mak mosu liafuan Cardealkatak nailulik no diácono incardinado1 , ajuda Amu Papa hodi hala’o serviço iha Basílica sira iha Roma. Iha Secolo V, wainhira Bispo sira hahu aumenta, nune’e hahu hamosu tan diocese nebe besik cidade Roma, ohin loron ita hanaran suburbicária. Bispo sira ne’e hala’o sira nia serviço litúrgico semanal iha catedral do Papa (Basílica São João Laterão).

Recentemente mak Amu Papa confere titolo cardeal ba Bispo sira iha diocese seluk fora de Roma, confere mos ba sira Igreja romana balun hanesan sira nia serviço diaconia ou título presbiteral.

Husi ideia hirak ne’e mak Amu Papa hanesan mos Bispo ba Cidade Roma nian colabora husi diácono, nailulik no Bispo sira iha serviço pastoral, Hahu husi neba mak fo origem ba titulo ordem 3 colégio cardinalício (Bispo, Nailulik, diácono). Ohin loron cardeal ida idak nebe mak Amu Papa hili ona, haraik ba sira: serviço diaconia ou titolo presbiteral ou titolo episcopal nebe anexa ba diocese 6 iha suburbicária mak hanesan: Ostia, Albano,

Frascati, Palestrina, Porto-Santa Rufina, Sabina-Poggio Mirteto, Valletri-Segni), alem de ba Bispo sira ba mos patriarca oriental sira. Dignidade Cardinalício hahu ho Amu Papa Nicola II (1059), ho constituição apostólica In nomine Domini” Amu Papa refere hahu define natureza no serviço sira iha Curia Romana, tan ne’e, ho documento refere, define kona ba eleição ba Romano Pontífice reserva deit ba Cardeal Episcopado sira mak bele halo eleição ba Romano Pontífice excluído cardeal presbiteral. Iha tinan 1179 Papa Alexandro III, ho constituição Apostolica “Licet de Vitanda discordia” define fali legislação foun hodi define cardeal hotu sai hanesan eleitor ativo. Iha tinan 1918 sai hanesan momento histórico no importante ba título refere iha Uma Creda. Amu Papa Bento XV, ho promulgação Código do Direito Canónico decreta condições atu sai cardeal tengue presbitério. Consequência iha tinan 1962 Papa João XXIII celebra consagração episcopal ba nailulik sira hotu nebe antes ne’e foti ona ba cardeal maibe seidauk ordena ba Bispo. Ho promulgação Código Direito Canónico vigente, atu eleva ba cardinalato ne’e ba nailuik ou Bispo sira deit no exclui diácono sira.

Número Cardeal

Iha tinan 1588 número fixa ba cardeal ne’e 70 ho nia base iha Sagrada Escritura, wainhira Moisés hili katuas Isael nain 70 durante êxodo. Iha tinan 1958 ho Papa Joao XXIII número cardeal hahu aumenta no Papa Paulo VI ho motu próprio Ingravescentem Aetatem” decreta número máximo cardeal ne’e to’o 120. Papa Joao Paulo II supera número refere, durante Santo João Paulo II nia pontificado nia iha cardeal hamutuk 231 husi nação 69. Iha Consistório 14 de Fevereiro de 2015, numero cardeal aumenta ba 227 (numero cardeal nebe sei moris) nebe mai husi nação 73 no sai hanesan record iha historia da Igreja. Iha tinan ida ne’e ho criação cardeal foun iha dia 27 de Agosto 2022 Uma Creda universal iha cardeal hamutuk 229.

Natureza e coetus cardinalício

Colégio cardinalício hanesan instituição eclesial (não divino), iha nebe nia natureza ne’e rasik la hanesan ho Colegio dos Bispos. Hanesan ita hotu hatene Sacramento Ordem ne’e iha tolu deit (diácono, Nailulik no Bispo) tamba ne’e, cardeal ne’e la hola parte iha grau do Sacramento Ordem maibe elevação ba purpura cardinalício hodi hola parte Colégio cardinalício ou bele dehan senado do Papa. Consequência Bispo hotu hotu laos Cardeal, nune’e mos nailulik balun bele sai cardeal sem ordenado ba Bispo.

1 Ohin loron iha formação ba candidato nailulik, wainhira seminarista ida atu ordena ba diácono precisa hakerek

carta de incardinação ba Bispo atu simu candidato refere hodi hola parte ka pertence ba Diocese ida.

2Atu compreende saída mak cardeal em modo geral, Codigo do Direito Canonico 1983 define ona noção básico s kona ba cardeal iha cânon 349-359 CIC 83.

 Função Cardeal (can 349 CIC 83)

Tuir can. 349 CIC 83 função colégio cardeal ne’e iha tolu:

  1. Cardeal eleitor iha nia direito exclusivo dentro de Colégio cardinalício fo nia votus segredo hodi hili Amu Papa foun wainhira Sede Vacante (Amu Papa resigna a’an ou facto natureza katak Amu Papa falecido) tuir norma nebe prevê ona iha Curia Romana.
  2. Colegialmente fo concelho ba Amu Papa iha consistório hodi hare ba questão importante no urgente sira kona ba vida sarani iha Igreja Universal.
  3. Individualmente cardeal ida idak, ho sira nia oficio nebe anexa ajuda Amu Papa hodi tau matan ba Igreja iha mundo tomak.

 Distinção Ordem Colégio Cardeal ( can. 350 CIC 83)

Cardeal ho Título Ordem episcopal: mak cardeal hira nebe Amu Papa atribui título ba Igreja suburbicária iha Roma (Ostia, Albano, Frascati, Palestrina, Porto-Santa Rufina, Sabina-Poggio Mirteto, Valletri-Segni), alem de ba Bispo sira ba mos patriarca oriental sira.

 Cardeal ho titulo ordem Presbiteral e diaconal: cardeal hirak nebe Amu papa haraik ba sira titulo ba no serviço diaconia iha Urbe (cidade Roma) composto husi Bispo diocesano não residencial iha Roma nebe mai husi mundo tomak maibe sira iha titular ba Igreja ruma iha Roma.

Cardeal titulo diaconal, Amu Papa haraik ba sira titolo diaconia, cardeal hirak ne’e hala’o sira nia serviço iha governo cúria Romana, no cardeal hirak nebe hakarak mantem sira nia vida nudar nailulik maske eleva ona ba cardeal, bele hetan dispensa husi Amu Papa atu la simu ordenação Episcopal no hola parte mos iha titulo cardial ordem diaconal maibe no caso cardeal refere mak iha conclave hili sai Papa Obrigatoriamente tengue simu Ordenação Episcopal husi Decano do Cardinalício.

 Promoção ba dignidade Cardinalício (can. 351)

Promoção ba dignidade cardinalício reserva deit ba Amu Papa ho nia direito exclusivo Nia rasik hili ho livremente la depende ba autoridade eclesiástica sira seluk tanto civil. Ho critério sira hanesan:

  1. Simu Ordem presbiterado
  2. Eminente iha doutrina, costume, piedade e prudente,
  3. Ba hirak nebe Amu Papa hili maibe seidauk ordena ba Bispo bele simu ordenação Episcopal ou husu dispensa atu matem nafatin nudar nailuik ho dignidade cardinalício.
  4. Cardeal hirak nebe Amu Papa anúncio ona ba publico antecipadamente, depois de publicação formal do decreto Papal durante consistório hodi eleva cardeal foun sira ba purpura

cardinalício husi neba mak produz nia efeito no entra em vigor.

  1. Iha mos Cardeal “in Pectore”significa Cardeal nebe Papa rai iha nia laran deit ka Amu Papa reserva ba nia a’na rasik (in Pectore) tamba Cardeal refere hela iha fatin nebe situação politica la favorável liliu iha fatin nebe Igreja to’o oras ne’e daudaun sei hetan perseguição no tortura e hasoru situação difícil ou sircustancia seluk nebe mak halo Amu Papa la bele publica sai naran ba publico. Cardeal in Pectore único Amu Papa mesak deit mak hatene, to’o momento balu nebe favorável Amu Papa bele publica sai nia naran.

 Cardeal hola parte iha consistório (can. 353)

Consistório mak adunação ka reunião solene husi Cardeal sira, nebe Amu Papa rasik mak preside. Iha encontro ka consistório refere Colégio Cardinalício nebe durante ne’e fo assistência ba serviços 3pastorais nebe Amu Papa haraik ona ba sira no iha momento consistório hamutuk ho Amu Papa trata questões sira relaciona ho Igreja universal nia moris.

Consistório iha:

  1. Consistório Ordinário

Reunião solene nebe preside husi Amu Papa rasik hodi consulta ka troka hanoin ruma relaciona ho questões balun ou Amu Papa atu foti decisão balun nebe ho nia caracter solene. Iha consistório ordinário ida ne’e husu cardeal hotu hotu nia participação ou pelo menos hirak nebe hela iha Urbe (cidade) no sira seluk nebe la bele marca presença hetan intimação ho extra omnes.

  1. Consistório Extraordinária

Iha consistório ida ne’e hare liu ba situação particular balun nebe ho nia caracter urgência hodi responde lalais ba problemas. Iha consitorio ida ne’e cardeal hotu obrigatoriamente tenque marca presença.

Iha momento consistório hahu iha momento neba mak oficialmente cardeal ida idak hetan cnar Diaconia ou titolo presbiteral iha Roma. Cardeal hirak nebe mak hela fora de Italia, hanesan Cardeal Timor nian, depois de consistório no eleva ona ba ba purpura cardinalício no hetan ona serviço husi Amu Papa hodi hola parte iha Curia Romana se serviço refere la obriga atu hela iha Roma, Cardeal sei continua nia serviço hanesan arcebispo hodi hala’o serviço iha Diocese no periodicamente sei ba iha Roma wainhira hetan convite husi Amu Papa atu ba tuir Consistório ou encontro balun. Maibe Cardeal refere nia iha sede titular iha iha paroquia balun iha Roma.

Oinsa Passagem husi grau ordem diaconal ba ordem presbiteral do cardeal?

Pasagem Cardeal husi grau diaconal ba presbiteral liuhusi “requerimento” ou opção” nebe cardeal ida bele husu wainhira nia durante tinan 10 ona mak hala’o nia serviço nudar cardeal diácono. “Opcao” hala’o iha consitorio, no tenque ser hetan aprovação husi Amu Papa. Acquisicao ba titolo refere ba deit Catolico rito latin ba Cardeal Patriarca oriental, mantem sira nia defe patriarcal sem acquista titolo refere bele dehan katak sira la hola parte iha “Clero Roma”. Criteria refere estabelece husi Papa Paulo VI ho motu próprio Ad Porpuratum Patrum (11 de fevereiro de 1965).

Se mak cardeal Proto-diácono no nia função ?

Iha figura importante ida iha colégio cardinalício nebe hanaran cardeal proto-diácono. Cardeal refere nia mak sai hanesan chefe ba cardeal diácono sira. Nia kna’ar importante mak anuncia ba Sarani tomak iha mundo wainhira hili Amu Papa foun durante conclave. Proto diácono ne’e mak sei impõe pálio ba Papa foun durante primeira celebração ba nia ministério nudar Bispo de Roma e pastor Universal ba Uma Creda iha mundo tomak. Actualmente cardeal proto diácono halao nia kna’ar atu simu bispo foun sira nebe Amu Papa hili no sira hala’o sira nia juramento de fidelidade perante cardeal refere antes Amu Bispo hala’o nia serviço. Camara Eclesiástica Baucau, 30 de Maio de 2022. (Asesu Youtube/Facebook https://www.facebook.com/Media1Timor Media ONE Timor)

 

Suzana Cardoso

Suzana Cardoso

Related Posts

Breaking News: PM Anwar Deklara TL Nia Adesaun ASEAN

Breaking News: PM Anwar Deklara TL Nia Adesaun ASEAN

husi Suzana Cardoso
26/05/2025
0
203

(Reportajen Kontributor Media ONE Timor-Agostu Sarmento) Kuala Lumpur (www.mediaonetimor.co) -  Iha anúnsiu importante ida iha Simeira ASEAN ba dala 46...

Matadalan Foun Ba ASEAN,  PM Xanana Aprezenta

Matadalan Foun Ba ASEAN, PM Xanana Aprezenta

husi Suzana Cardoso
26/05/2025
0
51

(Reportajen Kontributor Media ONE Timor-Agostu Sarmento) Malázia (www.mediaonetimor.co)- Prienxe sekuensia  Plenaria Simeira Asosiasaun Nasaun Sudeste Aziátiku (ASEAN) nian,  iha loron...

Partisipa Simeira ASEAN, Malázia Simu PM Xanana Ho Guarda de Onra

Partisipa Simeira ASEAN, Malázia Simu PM Xanana Ho Guarda de Onra

husi Suzana Cardoso
26/05/2025
0
66

(Reportajen Kontributor Media ONE Timor-Agostu Sarmento) Malázia (www.mediaonetimor) - Primeiru-Ministru Timor-Leste Kayrala Xanana Gusmão ho ninia delegasaun ho Aero Dili...

Nasaun 50 Partisipa Seminariu ONU C24 Iha Timor-Leste

Nasaun 50 Partisipa Seminariu ONU C24 Iha Timor-Leste

husi Suzana Cardoso
22/05/2025
0
89

Dili (www.mediaonetimor.co)  – Dahuluk iha ístoria Timor-Leste (TL), Organizasaun Nasoens Unidas (ONU) hala’o Semináriu Rejionál Pasifiku kona-ba komitee spesiál dekolonizasaun...

“Obrigadu Maun Boot Xanana”, Mensajen Ikus Hosi Amu Maubere

“Obrigadu Maun Boot Xanana”, Mensajen Ikus Hosi Amu Maubere

husi Suzana Cardoso
20/05/2025
0
135

(Reportajen Kontributor Media ONE Timor-Agostu Sarmentu)   Dili (www.mediaonetimor.co) - Saudozu Padre Domingos da Silva Soares ne’ebé koñesidu ho naran...

PR Ramos Horta-PM Xanana Kumprimenta Sultan Hassanal Liu Husi Secoms

PR Ramos Horta-PM Xanana Kumprimenta Sultan Hassanal Liu Husi Secoms

husi Suzana Cardoso
09/05/2025
0
37

Brunei Darusalam (www.mediaonetimor.co) – Utilizasaun seguru no responsavel plataforma Mídia Sosiál ba ASEAN maka  Sekretáriu Estadu Komunikasaun Sosiál (SEKOMS), Expedito...

Next Post
Prevene Konflitu, Governu Autoriza Operasaun Konjuntu

Prevene Konflitu, Governu Autoriza Operasaun Konjuntu

Ita nia komentariu konaba post ne'e.

TRENDING.

  • Breaking News: PM Anwar Deklara TL Nia Adesaun ASEAN

    Breaking News: PM Anwar Deklara TL Nia Adesaun ASEAN

    152 shares
    Share 61 Tweet 38
  • Partisipa Simeira ASEAN, Malázia Simu PM Xanana Ho Guarda de Onra

    50 shares
    Share 20 Tweet 13
  • OPINIAUN: Funsaun no Tékniku Auditoria

    1468 shares
    Share 587 Tweet 367
  • Matadalan Foun Ba ASEAN, PM Xanana Aprezenta

    38 shares
    Share 15 Tweet 10
  • Kresimentu Ekonomia TL Sei Sa’e Iha 2024-2025

    337 shares
    Share 135 Tweet 84
Juñu 2025
S T Q Q S S D
 1
2345678
9101112131415
16171819202122
23242526272829
30  
« Mai    
Media ONE Timor

Ave Nicolao Lobato, Fatuhada, Dili, Timor-Leste

  • About us
  • Contact
  • Redasaun

© 2022 - All Rights Reserved. Media One Timor - Hosted by Kalohan.NET.

No Result
View All Result
  • Veranda
  • Arte
  • Desportu
  • Edukasaun
  • Ekonomia
  • Justisa
  • Mundu
  • Munisipiu
  • Notisias
  • Opiniaun
  • Politika
  • Saude

© 2022 - All Rights Reserved. Media One Timor - Hosted by Kalohan.NET.

Welcome Back!

Login to your account below

Forgotten Password?

Retrieve your password

Please enter your username or email address to reset your password.

Log In