(Reportajen Marcelino Tomae no Deometro Amaral/Editora Suzana Cardoso)
Dili (Media ONE Timor) — Nu’udar auto-rekoñesimentu ba veteranu nia lalaok luta ba ukun tasik an, maka Timor-Leste (TL) komemora loron veteranu ba dala VI (03 Marsu 2017 – 03 Marsu 2023) iha Palasiu Governu.
“Tinan-tinan Ita sei komemora nafatin loron importante ida ne’e, nu’udar mementu reflesaun no auto-rekoñesimentu ba Ita hotu nia lalaok. Veteranu hotu-hotu nia lala’ok iha era ukun-rasik-an ne’e. Komemorasaun ne’e ba hotu-hotu; ba ukun nain sira, ba foinsa’e sira no ba sidadaun tomak.”
Hateten Prezidente Parlamentu Nasionál (PPN) Aniceito Guterres Lopes iha ninia deskursu ba komemorasaun loron veteranu ba dala VI, iha Palasiu Governu, Sesta, (03/03/2023) hodi Reprezenta Prezidente Repúblika José Ramos Horta ne’ebé hala’o hela vizita ofisiál ba rai liur.
Ho tema komemorasaun; ‘hametin unidade ba dezenvolvimentu nasionál’, PPN Aniceto esplika liutan, komemorasaun ne’e hodi kontinua fó onra ba martires hotu-hotu ne’ebé luta ba libertasaun nasionál iha tempu okupasaun Indonézia.
Nune’e katak PPN Aniceto, komemorasaun loron veteranu ne’e ho sentidu dimensaun; povu mak hamriik, la’o no tuur hamutuk ho kombatente veteranu sira iha espiritu frentista no revolusionairu maka reforsa malu hodi konkista vitoria ba Patria Timor-Leste (TL).
Realidade ne’ebé veteranu sira hasoru iha tempu ne’ebá, nakonu ho susar, sakrifisiu, korajen, unidade, kolaborasaun, abnegasaun no dedikasaun totál ne’e, tuir PPN Aniceto tenki haluan iha tempu ukun aan.
“Valores unidade, dedikasaun, abnegasun no sakrifisiu ne’ebé lori Timor-Leste ba konkista vitoria libertasaun no independensia nasionál ne’e tenki husik hela ba jerasaun foun liu husi atitude, komportamentu ho vida ezemplar”, ezizi PPN Aniceto.
Aliende ne’e PPN Aniceito mós hateten, komemorasaun loron veteranu ne’e sai mós loron historiku iha prosesu libertasaun ba patria (Portugues), ne’ebé hatutan luta ba libertasaun totál no kompleta.
Maka katak PPN Aniceto, veteranu reprezenta faktu ístoriku no sobrevivente kombatente libertador sira ne’ebé mate ona. Husi povu no hamutuk ho povu. Laiha veteranu bainhira laiha povu. Laiha veteranu bainhira laiha Fretilin no Falintil.
Deklara Aniceito, momentum iha komemorasaun loron veteranu ne’e la’os jestu serimoniál de’it. Maibé, tenke hateke mós TL nia realidade sosiál, ekonomika no politika ne’ebé hakat ona to’o tinan 20.
“Valores ne’ebé lori Timor-Leste ba rezisti iha tempu resistensia sei relevante. No sei iha sentidu atu mantein atualizadu iha era ukun rasik an ne’e. Liu husi; prezerva kultura, istória kona-bá rezistensia no fó omenájen ba eroi sira hotu-hotu”, PPN Aniceto dehan hodi hatutan.
Omenájen ba eroi sira hotu-hotu; tantu feto no mane. Hanesan komandante no kamarada Nicolau Lobato. Komandante no kamarada Nino Konis Santana. Kamarada Mária Tapo no kamarada Rosa Muki Bonaparte. No mós eroi sira hotu ne’ebé fó an tomak ba kauza nasionál liu husi luta ba libertasaun nasionál no independénsia TL.
Veteranos hatutan PPN Aniceito, ema ne’ebé iha korajen, determinadu, ho firmeza no desididu atu fó solusaun ba situasaun krítiku ida ba interese ema barak ni’an. Padraun ne’ebé sira ka’er hodi foti medidas sem rezerva. Lá’ós ba sira nia-an rasik. Maibé, ba ema barak nia di’ak. Veteranus fó-an tomak ba kauza nobre ida.
“Ita nia luta ba libertasaun da pátria, atravesa faze sira ne’ebé krítiku teb-tebes. Nakonu ho susar oin-oin, ne’ebé delikadu no kompleksu tebes. Maibé, situasaun sira hanesan ne’e mak fó biban hodi hahoris fali Ita nia veteranu no eroi sira hodi kontinua lidera funu hasoru okupasaun militar Indonézia ho finalidade ida atu hetan vitória ba Timor-Leste nia independensia”, katak PPN Aniceito.
Komemorasaun loron importante ne’ebé hala’o iha Palasiu Governu ne’e partisipa husi Inan aman veteranu balun hodi hanoin hikas ístoria moruk ne’ebé durante ne’e sira sakrifika ba ukun rasik-an. Komemorasaun loron veteranu tinan 2023 ne’e taka ho parada militar husi Falintil- Forsa Defeza Timor-Leste (F-FDTL) no Polisa Nasionál Timor-Leste (PNTL),
Maibé tuir observasaun Media ONE Timor partisipasaun iha loron komemorasaun ne’e menus tebtebes. Inklui, Lider istóriku Kay Rala Xanana Gusmão, Primeriu Ministru Taur Matan Rauk, Eis Prezidente Repúblika Francisco Guterres Lu Olo no seluk-seluk tan.(Asesu Youtube/Facebook https://www.facebook.com/Media1Timor Media ONE Timor)
Ita nia komentariu konaba post ne'e.