(Reportajen Asistente Editor Marcelino Tomae/ Editora Suzana Cardoso)
Dili (Media ONE Timor) — Nu’udar subsidiu, Cesta Bázika nia folin lalika karun liu produtu iha loja. Maske iha produtu rua de’it maka baratu. Maibé maioria produtu loja baratu liu iha sasan cesta bázika segundu peridu nian. Nune’e, bele hamate konsumidor rai laran.
“Ami iha dadus halo komparasaun entre produtu iha lista Cesta Bázika ho produtu ne’ebé maka fa’an iha loja. Iha cesta bázika, nia folin ne’e sa’e. Ita nota katak iha tendensia balun folin boot liu. Kuaze produtu ida ka rua de’it maka folin atu hanesan.”
Hatan Prezidente Asosiasaun Tane Konsumidor (ATK), Antonio Ramos da Silva alias Naikoli ba Jornalista iha Xede ATK Traveza, Vila Verde, Kinta, (24/11/2022), bainhira husu kona-ba prosesu subsidiu Cesta bazika etape daruak nian.
Nia esplika liutan, halo komparasaun entre loja hirak ne’ebé fa’an produtu lokál, folin la hanesan. Produtu lokal cesta bázika nia folin boot liu fali. Maske, Cesta Bázika ne’e hanesan subsidiu ida, nia folin lalika karun liu produtu lokál iha loja.
Haktuir Naikoli, folin loja ne’ebé maioria importa mai hosi liur nia folin baratu liu bele hamate produtu rai laran. Hosi loja agrikultura rua de’it maka iha Dili laran. Loja balu mós fa’an produtu lokal ne’ebé nia folin baratu liu fali.
Tuir dadus ne’ebé Media ONE Timor asesu iha ATK katak, iha loja foos rai mean 5kg montante 11.00 USD kompara ho cesta bazika nia folin 13.50 USD. Foos rai mutin 5kg montante 9.00 USD kompara ho cesta bázika 12.50 USD . Talas ½kg 0.60 centavus Kompara ho Cesta basika 1.50 USD.
Fehuk midar 1kg 1.00 USD kompara ho Cesta bázika 1,25 USD. Ikan fresku 1kg 7.50 ho Cesta basika 7.50 USD. Mostarda set ida USD 0.50 sentavu kompara ho Cesta basika 1.15 USD. Repollu 1pcs 0.75 sentavu kompara ho cesta bazika 1.00 USD.
Alende ne’e folin Cesta Basika fase daruak anexu iha Tabela
,Associação Tane Konsumidor ATK nu’udar klibur ne’ébé mak defende ba konsumidor sira ninia direitu liu husi intervensaun iha pilar tolu. Hanesan hato’o informasaun ba konsumidor sira. Edukasaun no formasaun, ikus reprezenta konsumidor sira.
Naikoli informa objetivu husi pesquisa ne´e maka fornese ba konsumidor sira hanesan knaar ne’ebé ATK hala’o hodi tatoli informasaun ba konsumidor sira tanba direitu ba hetan informasaun ne´e direitu konstitusional konsumidor sira nian.
Enkuadramentu tuir konstituisaun K-RDTL artigo 53º kona-ba Direitu ba konsumidor sira nian. Lei portesaun konsunidores sira (LPC) numeru 8/2016, 08 de Julho. Kompromisiu Governu liu husi programa rekoperasaun ekonomika ninia perioridade ida ba biban badak mak adota medida Cesta Basika ho ninia objetivu mak hanesan tuir main ne’e.
- Hakbiit produtor nasionál ka agrikutor sira hodi hasae produsaun nasional. Atu nune’e bele fornese aihan naton ba konsumidor sira ne´ebe iha ninia kualidade hare husi nutritivu nebe la iha organiku. Fornese produtu ba merkadu hodi fornese alternativa produtu konsumu ba konsumidor sira. Ninia impkatu mak kompetitivu folin iha merkadu.
- Hakman konsumidor ka familia sira liu husi fahe aihan liu husi Cesta Bázika.
- Governu foti ona medida CB ba dala rua ona,dahuluk iha tinan 2020 ninia rohan no hahu tinan 2021 no fase daruak iha tinan 2022.
Impaktu ba folin ba konsumidor sira, Antonio infroma ladun kompetitivu ba Produtu lokal hasoru produtu importadu. Ne’e la suficiente fornese produto lokal ba iha merkadu. Apresisaun kritika maka, dehan Antonio kompara ho CB faze dahuluk fahe deit voucher depois benefisiariu mak iha liberdade ba hili. Enquantu CB faze daruak fahe ho paket ne´ebe koresponde ba osan montaten50 USD hodi nune’e konsumidor sira lakon tiha sira nia direitu ba liberdade atu hili sasan, (Asesu Youtube/Facebook https://www.facebook.com/Media1Timor Media ONE Timor)
Ita nia komentariu konaba post ne'e.