• Tetun
  • Bahasa Indonesia
  • English
  • Português
  • Login
No Result
View All Result
Media ONE Timor
Sexta-feira, 9 Maiu 2025
  • Veranda
  • Arte
    PR Horta: Pura Giri Natha Taibessi Sei Sai Fatin Turizmu ‘Bali-Dili’

    PR Horta: Pura Giri Natha Taibessi Sei Sai Fatin Turizmu ‘Bali-Dili’

  • Desportu
    MJDAK Sei Aloka U$200,022.55 ba Transmisaun Jogu CPLP

    MJDAK Sei Aloka U$200,022.55 ba Transmisaun Jogu CPLP

    Drag Bike Hamutuk Klase 14 Halai Taru Motor Iha Oekusi

    Drag Bike Hamutuk Klase 14 Halai Taru Motor Iha Oekusi

    Delegasaun Asian Games Na’in 56 Kumprimenta PR Horta

    Delegasaun Asian Games Na’in 56 Kumprimenta PR Horta

    SEJD Atribui Sertifikadu Apresiasaun Ba Media Na’in no Jornalista

    SEJD Atribui Sertifikadu Apresiasaun Ba Media Na’in no Jornalista

  • Edukasaun
    Media 16 Partisipa Formasaun Kona-ba Kuidadu an Iha Espasu Online

    Media 16 Partisipa Formasaun Kona-ba Kuidadu an Iha Espasu Online

    Impaktu Husi Mudansa Klimatika,  Oxfam Apoiu AJTL Hala’o Atividade Jornalistiku

    Impaktu Husi Mudansa Klimatika, Oxfam Apoiu AJTL Hala’o Atividade Jornalistiku

    Antes Ezame Finál, UNTL Fahe Ona Buletin Rejistrasaun

    Antes Ezame Finál, UNTL Fahe Ona Buletin Rejistrasaun

    Reinu Unido Sei Loke Embaixada Britanika Permanente

    Reinu Unido Sei Loke Embaixada Britanika Permanente

  • Ekonomia
    Timoroan 400 Tuir Formasaun Emprendedorizmu

    Timoroan 400 Tuir Formasaun Emprendedorizmu

    Diversifikasaun Ekonomia – Kriasaun Empregu, Prioridade Ba SECoop

    Diversifikasaun Ekonomia – Kriasaun Empregu, Prioridade Ba SECoop

    Pesti Estraga Batar Iha Sakato, SRAPPF RAEOA La Simu Pedidu Eskrita

    Pesti Estraga Batar Iha Sakato, SRAPPF RAEOA La Simu Pedidu Eskrita

    Kontenti Ho Konservasaun Bee, Komunidade Agradese Ba Tilofe

    Kontenti Ho Konservasaun Bee, Komunidade Agradese Ba Tilofe

  • Justisa
    Kontribui Rekonsiliasaun Nasionál, Valoriza Pasadu Moruk Masakre Santa Krus

    Kontribui Rekonsiliasaun Nasionál, Valoriza Pasadu Moruk Masakre Santa Krus

    Kazu Barak Kona-ba Disputa Rai,  Realiza Sensibilizasaun  Dekretu Lei

    Kazu Barak Kona-ba Disputa Rai, Realiza Sensibilizasaun Dekretu Lei

    Ahi Sunu Mutuk Bis  Babadok Express

    Ahi Sunu Mutuk Bis Babadok Express

    APC Rejistu Ahi Han Uma 32, Na’in 2 Kanek-Na’in Ida Lakon Vida

    APC Rejistu Ahi Han Uma 32, Na’in 2 Kanek-Na’in Ida Lakon Vida

  • Mundu
    PR Ramos Horta-PM Xanana Kumprimenta Sultan Hassanal Liu Husi Secoms

    PR Ramos Horta-PM Xanana Kumprimenta Sultan Hassanal Liu Husi Secoms

    Subida Nível Tasi Halakon Illa Kiik Balun, PM Xanana Husu SIDS Unidu

    Subida Nível Tasi Halakon Illa Kiik Balun, PM Xanana Husu SIDS Unidu

    Reinu Unido Sei Loke Embaixada Britanika Permanente

    Reinu Unido Sei Loke Embaixada Britanika Permanente

    PM Xanana Sei Partisipa Simeira ASEAN Iha Melbourne

    PM Xanana Sei Partisipa Simeira ASEAN Iha Melbourne

  • Munisipiu
    KI Realiza Sorumutuk Ho Jornalista Destakadu iha RAEOA

    KI Realiza Sorumutuk Ho Jornalista Destakadu iha RAEOA

    Ahi Han Uma 12 Iha Oekusi no Na’in Rua Kanek

    Ahi Han Uma 12 Iha Oekusi no Na’in Rua Kanek

    Komunidade Iha Munisipiu 7, Kona Dezastre Naturais

    Komunidade Iha Munisipiu 7, Kona Dezastre Naturais

    Sabadu Aleluia Sarani Tenke Halo Reflesaun

    Sabadu Aleluia Sarani Tenke Halo Reflesaun

  • Notisias
    Veteranu Dudu Fila Hikas Ba Aman Maromak Nia Kadunan Santu

    Veteranu Dudu Fila Hikas Ba Aman Maromak Nia Kadunan Santu

    Kareta Tula Papa Fransisco Iha Timor-Leste, Sei Konvoi Husi Lecidere Ba Tasi-tolu

    Kareta Tula Papa Fransisco Iha Timor-Leste, Sei Konvoi Husi Lecidere Ba Tasi-tolu

    Família 385 Afetadu Dezastre Naturais, Na’in Ida Lakon Vida No Na’in Ida Kanek

    Família 385 Afetadu Dezastre Naturais, Na’in Ida Lakon Vida No Na’in Ida Kanek

    Média Plataforma Dijitál 12 Asina Kontratu Públisidade Ho Secoms

    Média Plataforma Dijitál 12 Asina Kontratu Públisidade Ho Secoms

  • Opiniaun
    Gembala Terakhir Di Hari Paskah

    Bibi-Atan Ikus Iha Loron Páskua

    Demokrasia Iha Odamatan ‘Government Of The People No Government By The People’

    Demokrasia Iha Odamatan ‘Government Of The People No Government By The People’

    KONFLITU ISRAELO-PALESTINO HUSI PRESPETIVA TIMOR-LESTE NO TIMOR-OAN SIRA

    KONFLITU ISRAELO-PALESTINO HUSI PRESPETIVA TIMOR-LESTE NO TIMOR-OAN SIRA

    Observasaun no Analiza ba Orsamentu Jerál Estadu 2025 (Setór Agrikultura kontinua la sai Prioridade)

    Observasaun no Analiza ba Orsamentu Jerál Estadu 2025 (Setór Agrikultura kontinua la sai Prioridade)

  • Politika
    Kansela Konstrusaun Estrada Alas, Juventude no Estudante Lamenta

    Kansela Konstrusaun Estrada Alas, Juventude no Estudante Lamenta

    PR Horta Husu Halo Remodelasaun,  PM Xanana Mantein To’o Tinan 2028

    PR Horta Husu Halo Remodelasaun, PM Xanana Mantein To’o Tinan 2028

    Kestiona Kapasidade Lú Olo-Marii Alkatiri, Militante Fretilin Hato’o Petisaun

    Kestiona Kapasidade Lú Olo-Marii Alkatiri, Militante Fretilin Hato’o Petisaun

    TL Sai  Observador Iha Enkontru Entre Ministru Defeza ASEAN

    TL Sai Observador Iha Enkontru Entre Ministru Defeza ASEAN

  • Saude
    Salvaguarda Ai-moruk no Vasina Krítiku,  Transformasaun Verde Pasífiku Hetan Lansa

    Salvaguarda Ai-moruk no Vasina Krítiku, Transformasaun Verde Pasífiku Hetan Lansa

    Fornese Ai-han Nutritivu,  Hamenus Malnutrisaun

    Fornese Ai-han Nutritivu, Hamenus Malnutrisaun

    Maioria Inan Isin Rua Partus Iha Uma, Komunidade Lamenta Estrada Aat

    Maioria Inan Isin Rua Partus Iha Uma, Komunidade Lamenta Estrada Aat

    Konsulta Popular Lori Marciana  Ba Sofrementu Fiziku

    Konsulta Popular Lori Marciana Ba Sofrementu Fiziku

  • Veranda
  • Arte
    PR Horta: Pura Giri Natha Taibessi Sei Sai Fatin Turizmu ‘Bali-Dili’

    PR Horta: Pura Giri Natha Taibessi Sei Sai Fatin Turizmu ‘Bali-Dili’

  • Desportu
    MJDAK Sei Aloka U$200,022.55 ba Transmisaun Jogu CPLP

    MJDAK Sei Aloka U$200,022.55 ba Transmisaun Jogu CPLP

    Drag Bike Hamutuk Klase 14 Halai Taru Motor Iha Oekusi

    Drag Bike Hamutuk Klase 14 Halai Taru Motor Iha Oekusi

    Delegasaun Asian Games Na’in 56 Kumprimenta PR Horta

    Delegasaun Asian Games Na’in 56 Kumprimenta PR Horta

    SEJD Atribui Sertifikadu Apresiasaun Ba Media Na’in no Jornalista

    SEJD Atribui Sertifikadu Apresiasaun Ba Media Na’in no Jornalista

  • Edukasaun
    Media 16 Partisipa Formasaun Kona-ba Kuidadu an Iha Espasu Online

    Media 16 Partisipa Formasaun Kona-ba Kuidadu an Iha Espasu Online

    Impaktu Husi Mudansa Klimatika,  Oxfam Apoiu AJTL Hala’o Atividade Jornalistiku

    Impaktu Husi Mudansa Klimatika, Oxfam Apoiu AJTL Hala’o Atividade Jornalistiku

    Antes Ezame Finál, UNTL Fahe Ona Buletin Rejistrasaun

    Antes Ezame Finál, UNTL Fahe Ona Buletin Rejistrasaun

    Reinu Unido Sei Loke Embaixada Britanika Permanente

    Reinu Unido Sei Loke Embaixada Britanika Permanente

  • Ekonomia
    Timoroan 400 Tuir Formasaun Emprendedorizmu

    Timoroan 400 Tuir Formasaun Emprendedorizmu

    Diversifikasaun Ekonomia – Kriasaun Empregu, Prioridade Ba SECoop

    Diversifikasaun Ekonomia – Kriasaun Empregu, Prioridade Ba SECoop

    Pesti Estraga Batar Iha Sakato, SRAPPF RAEOA La Simu Pedidu Eskrita

    Pesti Estraga Batar Iha Sakato, SRAPPF RAEOA La Simu Pedidu Eskrita

    Kontenti Ho Konservasaun Bee, Komunidade Agradese Ba Tilofe

    Kontenti Ho Konservasaun Bee, Komunidade Agradese Ba Tilofe

  • Justisa
    Kontribui Rekonsiliasaun Nasionál, Valoriza Pasadu Moruk Masakre Santa Krus

    Kontribui Rekonsiliasaun Nasionál, Valoriza Pasadu Moruk Masakre Santa Krus

    Kazu Barak Kona-ba Disputa Rai,  Realiza Sensibilizasaun  Dekretu Lei

    Kazu Barak Kona-ba Disputa Rai, Realiza Sensibilizasaun Dekretu Lei

    Ahi Sunu Mutuk Bis  Babadok Express

    Ahi Sunu Mutuk Bis Babadok Express

    APC Rejistu Ahi Han Uma 32, Na’in 2 Kanek-Na’in Ida Lakon Vida

    APC Rejistu Ahi Han Uma 32, Na’in 2 Kanek-Na’in Ida Lakon Vida

  • Mundu
    PR Ramos Horta-PM Xanana Kumprimenta Sultan Hassanal Liu Husi Secoms

    PR Ramos Horta-PM Xanana Kumprimenta Sultan Hassanal Liu Husi Secoms

    Subida Nível Tasi Halakon Illa Kiik Balun, PM Xanana Husu SIDS Unidu

    Subida Nível Tasi Halakon Illa Kiik Balun, PM Xanana Husu SIDS Unidu

    Reinu Unido Sei Loke Embaixada Britanika Permanente

    Reinu Unido Sei Loke Embaixada Britanika Permanente

    PM Xanana Sei Partisipa Simeira ASEAN Iha Melbourne

    PM Xanana Sei Partisipa Simeira ASEAN Iha Melbourne

  • Munisipiu
    KI Realiza Sorumutuk Ho Jornalista Destakadu iha RAEOA

    KI Realiza Sorumutuk Ho Jornalista Destakadu iha RAEOA

    Ahi Han Uma 12 Iha Oekusi no Na’in Rua Kanek

    Ahi Han Uma 12 Iha Oekusi no Na’in Rua Kanek

    Komunidade Iha Munisipiu 7, Kona Dezastre Naturais

    Komunidade Iha Munisipiu 7, Kona Dezastre Naturais

    Sabadu Aleluia Sarani Tenke Halo Reflesaun

    Sabadu Aleluia Sarani Tenke Halo Reflesaun

  • Notisias
    Veteranu Dudu Fila Hikas Ba Aman Maromak Nia Kadunan Santu

    Veteranu Dudu Fila Hikas Ba Aman Maromak Nia Kadunan Santu

    Kareta Tula Papa Fransisco Iha Timor-Leste, Sei Konvoi Husi Lecidere Ba Tasi-tolu

    Kareta Tula Papa Fransisco Iha Timor-Leste, Sei Konvoi Husi Lecidere Ba Tasi-tolu

    Família 385 Afetadu Dezastre Naturais, Na’in Ida Lakon Vida No Na’in Ida Kanek

    Família 385 Afetadu Dezastre Naturais, Na’in Ida Lakon Vida No Na’in Ida Kanek

    Média Plataforma Dijitál 12 Asina Kontratu Públisidade Ho Secoms

    Média Plataforma Dijitál 12 Asina Kontratu Públisidade Ho Secoms

  • Opiniaun
    Gembala Terakhir Di Hari Paskah

    Bibi-Atan Ikus Iha Loron Páskua

    Demokrasia Iha Odamatan ‘Government Of The People No Government By The People’

    Demokrasia Iha Odamatan ‘Government Of The People No Government By The People’

    KONFLITU ISRAELO-PALESTINO HUSI PRESPETIVA TIMOR-LESTE NO TIMOR-OAN SIRA

    KONFLITU ISRAELO-PALESTINO HUSI PRESPETIVA TIMOR-LESTE NO TIMOR-OAN SIRA

    Observasaun no Analiza ba Orsamentu Jerál Estadu 2025 (Setór Agrikultura kontinua la sai Prioridade)

    Observasaun no Analiza ba Orsamentu Jerál Estadu 2025 (Setór Agrikultura kontinua la sai Prioridade)

  • Politika
    Kansela Konstrusaun Estrada Alas, Juventude no Estudante Lamenta

    Kansela Konstrusaun Estrada Alas, Juventude no Estudante Lamenta

    PR Horta Husu Halo Remodelasaun,  PM Xanana Mantein To’o Tinan 2028

    PR Horta Husu Halo Remodelasaun, PM Xanana Mantein To’o Tinan 2028

    Kestiona Kapasidade Lú Olo-Marii Alkatiri, Militante Fretilin Hato’o Petisaun

    Kestiona Kapasidade Lú Olo-Marii Alkatiri, Militante Fretilin Hato’o Petisaun

    TL Sai  Observador Iha Enkontru Entre Ministru Defeza ASEAN

    TL Sai Observador Iha Enkontru Entre Ministru Defeza ASEAN

  • Saude
    Salvaguarda Ai-moruk no Vasina Krítiku,  Transformasaun Verde Pasífiku Hetan Lansa

    Salvaguarda Ai-moruk no Vasina Krítiku, Transformasaun Verde Pasífiku Hetan Lansa

    Fornese Ai-han Nutritivu,  Hamenus Malnutrisaun

    Fornese Ai-han Nutritivu, Hamenus Malnutrisaun

    Maioria Inan Isin Rua Partus Iha Uma, Komunidade Lamenta Estrada Aat

    Maioria Inan Isin Rua Partus Iha Uma, Komunidade Lamenta Estrada Aat

    Konsulta Popular Lori Marciana  Ba Sofrementu Fiziku

    Konsulta Popular Lori Marciana Ba Sofrementu Fiziku

No Result
View All Result
Media ONE Timor
No Result
View All Result
Home Opiniaun

OPINIAUN: Tanbasá Proklama Independénsia iha Loron 28 Fulan-Novembru?

husi Media One Timor
28/11/2022
iha Opiniaun
0
OPINIAUN: Tanbasá Proklama Independénsia iha Loron 28 Fulan-Novembru?
133
SHARES
177
VIEWS
Fahe iha FacebookFahe iha TwitterFahe iha WhatsApp

(Hakerek Na’in Peskizadór istória, Rogério Sávio Ma’averu) 

Media ONE Timor – Timor-Leste independente tinan 2002, restaura filafali proklamasaun RDTL loron 28 fulan-novembru tinan 1975, maski foufoun iha ideia balun dezakordu ho desizaun ne’e. Lian menór balun kestiona katak rezultadu prinsipál ida husi proklamasaun unilaterál maka ipso facto hamosu invazaun indonézia iha fulan-dezembru. Tan ne’e presiza haree tuir fali komplesidade husi faktu balun iha fulan hirak ikus tinan 1975, ne’ebé fó baze fundamentál hodi Fretilin deklara Timor-Leste ninia independénsia. 

Movimento Anti-Comunista ne’ebé falla

Depois Revolução dos Cravos tinan 1974, atu komunidade internasionál labele kondena nu’udar neokoloniál entaun governu portugés foun rejeita atu mantein lasu espesiál ho eis-kolónia sira hanesan UDT ninia hakarak. Katak ideál maka hahú prosesu ba autodeterminasaun liuhosi dalan demokrátiku. Ida-ne’e karik atu alkansa se halo tuir duni rezultadu husi Enkontru Makau nian iha fulan-juñu 1975 ne’ebé Fretilin lakohi partisipa tan prezensa Apodeti nu’udar partidu apoiante ba integrasaun ho Indonézia. Só rezultadu Enkontru Makau nian atu harii Asembleia Populár liuhosi eleisaun iha fulan-outubru tinan 1976, hakotu ho servisu sekretu no propaganda husi mídia indonézia katak Fretilin komunista no instrutór militár husi norte vietnamista ne’ebé manán funu hasoru amérika maka treina hela Fretilin nia soldadu; bainhira Kamboja no Laos hamosu ta’uk ba país osidentál sira katak komunista sei espalla iha Sudeste Aziátiku durante Guerra Fria.

Lee Notísia Relevante: Selebra Loron Proklamasaun, Estadu STPMSTL Hasai Rasik Osan

Ne’eduni liutiha vizita balun ba Indonézia, lider UDT sira nian influensiadu maka’as. Enkontru iha loron 2 fulan-agostu, Jenerál Ali Murtopo hatete ba João Carrascalão no Domingos de Oliveira katak Fretilin sei hadau podér husi autoridade portugeza iha loron 15 fulan-agostu no Indonézia planeia atu halo intervensaun. Maibé fulan hirak tuirmai envezde haree Fretilin hadau podér, UDT maka harii Movimento Anti-Comunista (MAC) no hahú golpe iha loron 11 fulan-agostu tinan 1975, depois fulan tolu antes hakotu tiha koaligasaun. Esforsu ne’e falla totál depois militár timoroan sira iha Tropas portugeza adere ba Fretilin harii braço armado – Falintil no hahú kontra-golpe loron 20 fulan-agostu tinan 1975. Entretantu administrasaun portugueza tan labele kontrola situasaun, iha kalan, dia 26 fulan-agostu sees an ba illa Ataúro hafoin loron rua tuirmai iha 28 fulan-agostu Fretilin kontrola tiha Díli no ikusmai konkista pozisaun ikus UDT nian iha loron 24 fulan-outubru.

Invazaun hahú fulan-outubru

Bainhira UDT sira retira ba Batugadé no hakat tiha fronteira, entaun servisu sekretu indonéziu (Bakin) ezije katak Indonézia foin bele ajuda se sira hakerek petisaun ida ba Suharto hodi apela integrasaun. Nune’e haruka tiha petisaun iha loron 7 fulan-setembru, kuaze timoroan 900 husi forsa UDT nian, ema sivíl mak akompaña, refujiadu ho timoroan rekrutadu husi Liurai Atsabe no treinadu husi militár indonéziu hosikedas fulan-marsu tinan 1975; sira hamutuk fali ho forsa indonézia koko atravesa fronteira.

Ida-ne’e komesa fulan-setembru iha rejiaun Bobonaro, Atsabe no Suai nian mas seidauk hahú kombate boot. Até Kabu Welly husi Kopassandha kaptura husi membru Falintil nian no konsege lori mai Díli. Iha loron 16 fulan-setembru Comité Central da Fretilin (CCF) halo reuniaun, mezmu konsidera katak timoroan rasik maka deside ninia futuru nein presaun husi li’ur, sei konsidera Portugál nu’udar podér soberanu. Nune’e husu Portugál atu fila hodi superviziona transferénsia ba podér, aleinde apela atu harii forsa pás ida nakfahe ba tropa timoroan no indonézia atu patrulla iha fronteira, a fim de evitar desentendimentos e conflitos inúteis.

Maibé forsa indonézia laiha interese, hahú ninia atake boot dahuluk iha loron 8 fulan-outubru no forsa Fretilin nian funu ho korajén mezmu hasoru armamentu indonéziu ninia superioridade. Semana ida tuir forsa indonézia oho jornalista internasionál na’in 5 iha Balibó no harahun hotu imajén sira ne’ebé bele kontra argumentu indonéziu nian katak la’ós forsa anti-komunista timoroan maibé Forsa Armada Indonézia anti-komunista maka konkista hela Batugadé. Katak invazaun indonézia hahú fulan-outubru tinan 1975, bainhira Batugadé monu.

Proklamasaun muda husi dia 1 fulan-dezembru

Fretilin prepara atu deklara proklamasaun iha dia 1 fulan-dezembru refere ba loron ne’ebé Portugál deklara independénsia daruak husi dominíu filipino (Españól) iha tinan 1640. Maibé tuir James Dunn (2003) no Helen Hill (2002) difikuldade atu kontakta autoridade portugeza no falta interese husi Governu australianu relasiona ho invazaun indonézia iha fulan-outubru ikusmai dezenvolve radikalizasaun balun iha CCF ho ideia katak deklarasaun unilaterál ba independénsia tenkesér feita. Abílio Araújo (2012) haktuir oinsá Nicolao Lobato kontakta nia iha Lisboa: Abílio, Portugal não volta. Procura falar com o Governo e transmite-lhes, se não voltarem, nós vamos proclamar unilateralmente a República no dia 1 de Dezembro.

Maibé bainhira Atabae monu iha loron 27 fulan-novembru no ezijénsia husi forsa timoroan iha fronteira katak sira mate karik, tenke defende país independente ida, enkuantu vákuu polítiku sei lejitima invazaun husi li’ur, entaun Nicolao telefone tan:

Abílio, nós não vamos poder aguentar até ao dia 1 de Dezembro. Hoje mesmo, vamos proclamar a República. Para que é que continuamos a reconhecer Portugal, se Portugal não segue junto a nós para nos defender? Mais vale assumirmos que temos o controlo do território e que temos um Governo de facto. Assim, teremos reunidas  todas as condições para sermos reconhecidos pelas Nações Unidas como um país soberano. Temos a capital controlada, temos uma administração formada e temos o controlo do território, nós podemos, pois, proclamar a República.

Nune’e mós iha fulan-novembru Fretilin haruka delegasaun ida kompostu husi Marí Alkatiri no César Maulaka ba Áfrika hodi buka apoiu ba deklarasaun unilaterál independénsia nian. Sira fila iha semana datoluk fulan-novembru no informa katak país 25 promete fó rekoñesimentu se Timor-Leste deklara independénsia hanesan Xina, Uniaun Soviétika, Zámbia, Mosambike, Tanzánia, Giné-Bisau, Angola, Kabu-Verde, Saun Tome no Prínsipe, Koreia Norte, Vietname Norte no Súl, Kamboja, Roménia, Olanda, Alemaña Orientál, Suésia, Arjélia, Kuba, Noruega no Brazil (Relatório Chega: 2015). 

 Ne’eduni Prezidente Fretilin Xavier do Amaral to’o Palácio do Governo iha tuku 17:55 lokraik, loron 28 fulan-novembru. Serimónia mós hahú ho fatin espesiál ida ba Samuel Kruger, veteranu husi Funu Pasífiku ne’ebé tau ninia kondekorasaun funu nian nu’udar forma ida hodi haruka mensajén ba Austrália atu lembra timoroan ninia amizade no ajudu ba komandu australianu maka luta iha Timor-Portugés hasoru japonés durante Funu Mundiál Daruak ho konsekuénsia kuaze timoroan entre na’in 40 000 to’o 60 000 maka mate (Barbedo Magelhães: 2007). 

Iha-ne’ebá Rosa Muki Bonaparte lori falun ki’ikoan ida no tuirmai bandeira mean, metan, kinur ho fitun-mutin hasa’e ba dala uluk. Bandeira portugeza ne’ebé leok durante sékulu haat hatún tiha. Hafoin Um Minuto de Silêncio, tuirmai tiru dala-20 husi pesa artillaria nian hodi lembra sira-ne’ebé mate ba fulan hirak ikus no durante funu anti koloniál iha Timor-Leste. Xavier do Amaral lee proklamasaun independénsia nian:

Encarnado a aspiração suprema do povo de Timor-Leste e para salvaguarda dos seus mais legítimos direitos e interesses como Nação soberana, o Comité Central da Frente Revolucionária de Timor-Leste Independente – FRETILIN – decreta e eu proclamo, unilateralmente, a independência de Timor-Leste que passa a ser, a partir das 00H00 de hoje, a República Democrática de Timor-Leste, anticolonialista e anti-imperialista.

Viva a República Democrática de Timor-Leste!

Viva o povo de Timor-Leste livre e independente!

Viva a Fretilin.

Hotu tiha proklamasaun, sira-ne’ebé prezensa hananu Pátria! Pátria! nu’udar inu nasionál no Timor-Leste transmite deklarasaun independénsia nian ba mundu liuhosi Sentru-Komunikasaun iha Marconi.  

BELE ASESU MOOS IHA https://www.etcheremun.com/tanbasa-fretilin-deklara-proklamasaun/?fbclid=IwAR3bdl5QASVSbd3ptpU7pK5bS8zaPBzOvU7WDDkRYd2CD-9MT8ftdMtq0IQ

(Asesu  Youtube/Facebook https://www.facebook.com/Media1Timor Media ONE Timor)

 

Tags: Anti-ComunistaMovimentotropa timoroan
Media One Timor

Media One Timor

Related Posts

No Content Available
Next Post
PR Horta Kritika Justisa, PTR Deolindo Husu Fó Formasaun Integradu

PR Horta Kritika Justisa, PTR Deolindo Husu Fó Formasaun Integradu

Ita nia komentariu konaba post ne'e.

TRENDING.

  • Veteranu Dudu Fila Hikas Ba Aman Maromak Nia Kadunan Santu

    Veteranu Dudu Fila Hikas Ba Aman Maromak Nia Kadunan Santu

    47 shares
    Share 19 Tweet 12
  • PR Ramos Horta-PM Xanana Kumprimenta Sultan Hassanal Liu Husi Secoms

    19 shares
    Share 8 Tweet 5
  • OPINIAUN: HAFOIN ELEISAUN, SAIDA MAK POVU TENKI HALO?

    488 shares
    Share 195 Tweet 122
  • Lista Naran Membru IX Governu Konstituisionál

    10412 shares
    Share 4165 Tweet 2603
  • OPINIAUN: Funsaun no Tékniku Auditoria

    1424 shares
    Share 570 Tweet 356
Maiu 2025
S T Q Q S S D
 1234
567891011
12131415161718
19202122232425
262728293031  
« Abr    
Media ONE Timor

Ave Nicolao Lobato, Fatuhada, Dili, Timor-Leste

  • About us
  • Contact
  • Redasaun

© 2022 - All Rights Reserved. Media One Timor - Hosted by Kalohan.NET.

No Result
View All Result
  • Veranda
  • Arte
  • Desportu
  • Edukasaun
  • Ekonomia
  • Justisa
  • Mundu
  • Munisipiu
  • Notisias
  • Opiniaun
  • Politika
  • Saude

© 2022 - All Rights Reserved. Media One Timor - Hosted by Kalohan.NET.

Welcome Back!

Login to your account below

Forgotten Password?

Retrieve your password

Please enter your username or email address to reset your password.

Log In