(Reportajen Editor Marcelino Tomae)
Dili (Media ONE Timor) — Relasiona ho deklarasaun Prezidente Repúblika José Manuel Ramos Horta husu Primeiru Ministru atu hapara, hapara tiha Servisu Naisionál intelijensia, tanba halo pasa revista iha ba Longuinhos Monteiro nia rezidensia, nune’e Parlametnu nasionál liu husi komisaun A trata asuntu Konstituisaun no justisa, husu Xefe estadu la bele impede servisu instituisaun seluk.
“Sei prezidente Repúblika nia hanoin katak nia deklarasaun ne’e vincula Prmeiru Ministru nia komportamentu entaun nia viola konstituisaun artigu 69, sei nia hakerek surat mós viola ona konstituisaun tanba la’os nia komptensia, Prezidente Rrúblika la bele impede servisu instuisaun sira seluk ”
Kestaun ne’e hato’o husi Prezidente Komisaun A trata asuntu konstitiusaun no Justisa Joaquim do Santos ‘Boroluli’ ba jornlasita iha resintu uma fukun parlamentu nasionál kinta, (23/02/2023 hatutan.
Prezidente Repúblika nia deklarasaun kontra prinsipiu poder instutuisaun seluk, tanba orgaun soberanu sira atu garante, funsionamentu normal ba estadu ida ne’e. Sei Prezidente Repúblika, hakerek karta ofisiu ba primeiru ministru ne’e haksoit poder Governu ninian. Tanba materia ne’e orgaun sira seluk nian la’ós PR nia material, maka intervene to’o PM nia kompetensia.
Nia esplika, PR nia komptensia bazeia ba konstuisaun, hodi garante normal funsionamentu estadu la’ós ba hasai deklarsaun públika ba primeiru ministru. Nasaun Timor-Leste orgaun soberaunu ne’e ida-idak ninia funsaun bazeia ba prinaipiu separasaun poder konstituisaun.
Joaquim informa, konstituisaun RDTL iha artigu 69 hatete Prinsípiu kona-ba haketak podér sira. Órgaun soberania sira, iha sira-nia relasaun ba-malu no wainhira hala’o knaar, tenke tuirprinsípiu separasaun no interdependénsia kbiit nian ne’ebé iha Lei-Inan nia laran.
Deputadu Joaquim informa, sei prezidente hatene sistenma estadu Timor ninian, hanesan orgaun soberanu garantia normal funsiomamentu orgaun estadu la bele halo deklarasaun públika kona-ba asuntu sira ne’e hanesan. Tanba ida ne’e separasaun prinsípiu poders interdepentes instituisionál iha termu aritigu 69 K-RDTL.
Hanesan públika tiha ona iha media balu katak, Primeiru-Ministru (PM), Taur Matan Ruak, simu hotu asaun rua hosi Prezidente Repúblika (PR), José Ramos-Horta, relasiona ho mandadu buska no aprrensaun bá rezidénsia Longunihos Monteiro atuál asesór prinsipál Prezidente Repúblika nian.
Referensia seluk maka Prezidente Repúblika (PR), José Ramos-Horta, hateten prezensa Xefe Kaza Militár iha prosesu buska no apreensaun iha rezidénsia Longuinhos Monteiro nian tanba hetan autorizasaun hosi nia hanesan Komandante Supremu Forsa Armadas, maibé la’ós atu halo intervensaun bá servisu órgaun judisiál, seguransa no defeza nian.
Polísia Sientífika Investigasaun Kriminál (PCIC, sigla portgés), ezekuta mandadu foun hosi Tribunál Distritál Díli (TDD) hodi halo buska no apreensaun iha rezidénsia Longuinhos Monteiro iha Aldeia Trans, Suku Vatu Voro, Loes, Postu Administrativu Maubara, Munisípiu Liquisa.(Asesu Youtube/Facebook https://www.facebook.com/Media1Timor Media ONE Timor)
Ita nia komentariu konaba post ne'e.